Kriz iletişiminde kurum itibarı ilk tehdit altındaki unsurdur. Dedikodu krizde ikinci dalgayı yaratır. İyi yönetilmezse kurumun itibarına kalıcı zarar verir.
Dedikodunun itibara olumsuz etkisi katlanarak artabiliyor. Kriz ortamı belirsizlikler içerdiğinden, dedikodular da karşımıza çıkabiliyor. Basın yayın organlarına yansıdıklarında ise resmiyet kazanıyor. Bu noktada dedikoduyu kontrol altına almak da zorlaşıyor. Dedikodu dolaştıkça kısalıyor, daha kolay anlatılıyor. Her anlatılışında daha tutarlı, daha inanılır hale geliyor.
Gerçek iyi bir ilaçtır
Bir dedikoduyu etkileyen iki unsur dinleyici açısından önemi ve içerdiği belirsizliktir. Kontrol etmek için, kişinin söylediği doğruysa öneminin azaltılması veya söylentinin belirsizliğinin ortadan kaldırılması veya her ikisinin birden yapılması gerekir. Tamamen yanlışsa, belirsizliğin ortadan kaldırılması önemlidir. Gerçek ise her zaman iyi bir ilaçtır.
Dedikodu hakkında çığır açan araştırma Gordon W. Allport ve Leo Postman tarafından gerçekleştirilmiş. En kıymetli katkıları dedikodunun yapısını ortaya koyan matematik formülü.
Dedikodular, gerçek ve resmi bilgileri eksik olduğu veya güvenilmez bulunduğunda ortaya çıkar. Kısaca, belirsizlik kaygıyı, kaygı ise dedikoduları kışkırtıyor.
Dedikodunun formülü…
Peki dedikoduları kontrol etmek mümkün mü? Neyse ki, dedikodular öngörülebilir şablonlar izlemeye meyillidir. Dedikodu yayılırken konunun önemi ve belirsizlik durumu söylentinin aktarılma hızını belirliyor. Dedikodunun yoğunluğuna dair formül şu şekilde belirtiliyor.
R = i x a
R (dedikodu) = i (konunun önemi) x a (belirsizlik)
Bu formül, dolaşımdaki söylenti miktarının, konunun ilgili taraflar için önemi (i) çarpı üzerinde konuşulan konuya dair kanıtların belirsizliğine (a) göre değişiklik gösterir.
Önemle belirsizlik arasındaki ilişki toplamsal değil, çarpımsaldır. Zira önem veya belirsizlikten biri sıfırsa, dedikodu da olmaz.
Hem önem hem de belirsizlik en yüksek düzeyine ulaştığında, dedikodunun kapsamı da en yüksek düzeyinde olur.
En önemlisi de formül negatif bilgiyi etkisiz hale getirerek dedikoduyu ortadan kaldırıp daha fazla zararın meydana gelmesini önleyebilir.
Allport ve Postman formülü, kurumların kriz ortamında dedikoduyu kontrol etmeleri yolunda önemli bir mihenk taşı. R = i X a formülü akılda tutulması gereken bir formül.
Uğur Nalbantoğlu
Stratejik İletişim & Akademisyen
HRthinksMe - Danışman